اختلالات گفتار، زبان و خواندن از جمله شایع ترین اختلالات تکاملی در اوایل کودکی هستند که ۱۰-۴ درصد کودکان را متاثر می کند. این اختلالات در کودکان ممکن است تاثیرات کوتاه یا بلند مدتی بر سلامتی داشته باشد و آنها را با مشکلات تحصیلی مواجه کند. اگرچه اختلالات ارتباطی ممکن است با اختلالات یا سندرم های دیگر همراه باشد؛ اما در اغلب موارد، علت آنها ناشناخته است.

مهمترین اختلالات زبانی و گفتاری:

- آفازی: یک نقص ارتباطی و نشانه ای از آسیب مغزی در نیمکره چپ مغز است که می تواند ناشی از سکته، ضربه، تومور مغزی، عفونت یا جراحت باشد و با مشکلاتی در به خاطر سپردن کلمات و نقص در صحبت کردن، شنیدن، خواندن و نوشتن همراه است و انواع مختلفی دارد.

- اختلال یادگیری: طیفی از اختلالات در فرایندهای روان شناختی پایه است که در فهم یا کاربرد زبان گفتاری یا نوشتاری دخیل هستند و ممکن است خود را به صورت ناتوانی در مهارتهای شنیدن، فکر کردن، حرف زدن، خواندن، نوشتن و یا انجام محاسبات ریاضی نشان دهد. اختلالات یادگیری از شایعترین اختلالات دوران کودکی هستند و شایعترین اختلال یادگیری، اختلال خواندن است. حدود ۵ درصد از جمعیت کلی کودکان مدرسه ای به این اختلال مبتلا هستند و میزان شیوع آن در حال افزایش است.

- اختلال خواندن یا دیسلکسی: این اختلال شکل رایجی از اختلالات یادگیری است که در آن، با وجود برخورداری از سلامت بینایی، شنوایی و هوشی، توانایی فرد در یادگیری خواندن و نوشتن کلمات تحت تاثیر قرار می گیرد و با ناتوانی در شناخت واژه ها، بخش کردن کلمه، خواندن کند و نادرست و درک ضعیف مطالب خوانده شده مشخص می شود. در این بیماری مغز نمی تواند به درستی تصاویر معینی مانند اعداد و حروف را پردازش کند. دیسلکسی پسران را ۳-۲ برابر بیشتر از دختران مبتلا می سازد. دیلکسی به معنای کم هوشی نیست و بیشتر ژنتیکی است، اگرچه عوامل محیطی نیز سهم قابل ملاحظه ای در کمیت و کیفیت بروز آن دارند.
- آسیب زبانی ویژه: عبارت از تاخیر در اکتساب مهارتهای زبانی با وجود قابلیت حسی، شناختی، عصبی و هوشی طبیعی است. این عارضه بعد از ۴ سالگی تشخیص داده می شود، زمانی که کودک علایمی از کندی یادگیری زبان در سالهای اولیه را نشان می دهد. گفته های افراد مبتلا به این عارضه با سن و هوش آنها تناسبی ندارد. کودکان مبتلا به این عارضه مهارتهای زبانی را با سرعت کمتری یاد می گیرند، در فهم معنای واژگان مشکل دارند و خزانه لغات آنها کمتر از حد متوسط است.
- کنش پریشی رشید کلامی: اختلال در هماهنگی و کنترل حرکتی اندامهای گفتاری را که منجر به اختلال در ایجاد گفتارِ روان می گردد، کنش پریشی رشدی کلامی یا آپراکسی گفتار دوران کودکی گویند. این حالت زمانی اتفاق می افتد که در پیام دهی مغز به عضلات گفتاری (زبان، لب و حنجره) اختلال ایجاد شود و فرد، قادر به سازمان دهی این عضلات در جهت ایجاد صداهای منظم نباشد. به عبارتی ماهیچه ها قادر به عملکرد طبیعی هستند، اما برنامه ریزی معیوب از سوی مغز مانع از انجام دقیق حرکات صحیح و هدفنمد می شود.
- اختلال صدای گفتار: اختلال صدای گفتار یا اختلال واجی که شیوع آن در کودکان سه ساله حدود ۱۶ درصد و در کودکان شش ساله حدود ۴ درصد است، گروهی از اختلالات گفتاری است که با مشکلات تلفظی و نقایصی در تولید و استفاده مناسب از آواهای گفتاری همراه است و تلفظ برخی آواهای گفتاری در زبان مادری کودک یا گاهی افراد بالغ به لحاظ کمی یا کیفی به شدت دچار نقص می گردد.
- لکنت زبان: لکنت زبان از مهمترین و متداولترین اختلالات تکلمی  در انسان است که سلیس و روان بودن تکلم دچار نقص می گردد. لکنت زبان نوعی نقص در گفتار است که جریان گفتار توسط تکرارها یا امتدادهای غیر ارادی آواها، هجاها، لغات یا انسدادها و مکث های غیر ارادی مختل می شود و گوینده گمان می کند که بر روی گفتار خود تسلط لازم را ندارد و می تواند به واکنش های رفتاری و عاطفی ختم گردد.