امروزه ۴۰ درصد از جمعيت جهان از مشکل بوي بد دهان رنج مي برند. بوي بد دهان ممکن است به علل زير ايجاد شود:
۱- مواد غذايي، باقيمانده ذرات غذا در بين دندان ها، همچنين بعضي از مواد غذايي نظير سير و پياز و مشروبات الکلي توليد بوي بد دهان مي کنند.
۲- بيماري هاي دهان و دندان و عدم رعايت کامل بهداشت دهان و دندان مي تواند باعث ايجاد بوي بد گردد.
۳- خشکي دهان: خشکي دهان باعث باقيمانده سلول هاي مرده روي سطح زبان و لثه ها مي شود. تجزيه سلول هاي مرده سبب ايجاد بوي بد مي گردد.
۴- بيماري ها: عفونت هاي ريوي، بيماري هاي کليوي، نارسايي کبدي، ديابت کنترل نشده، ترش کردن معده و سکسکه نيز مي توانند در پيدايش عارضه خشکي دهان و بوي بد موثر باشند.
۵- وضعيت دهان، بيني و گلو: در صورتيکه عفونت هاي سينوسي از طريق مجراي بيني به گلو راه يابد، تنفس را بدبو مي کند. اگر تنفس کودکي بد بو شد، ممکن است شي کوچکي را در سوراخ بيني خود فرو کرده باشد. برونشيت و عفونت هاي مجاري تنفسي نيز از ساير عوامل موثر در ايجاد اين عارضه به شمار مي روند.
۶- استعمال دخانيات: سيگار کشيدن، دهان را خشک و تنفس را بد بو مي کند و در درازمدت انواع بيماري هاي دهان و دندان را ايجاد خواهد کرد.
۷- رژيم غذايي سخت: ضمن روزه يا رژيم هاي غذايي سخت به علت کاهش غلظت پاره اي از مواد شيمايي در خون، ممکن است مشکل بوي بد دهان ايجاد شود.
علل غيرپاتولوژيک بوي بد دهان
افزايش سن
بوي دهان شيرخواران، بوي دهان در دوره بلوغ ناخوشايند، بوي دهان بالغين تند و بوي دهان افراد سالخورده سنگين و زننده توصيف شده است. همراه با افزايش سن باکتري هاي دهان افزايش مي يابد و شايد به همين سبب زنندگي بوي دهان با افزاش سن بيشتر مي شود.
نفس صبحگاهي
شايد نفس صبحگاهي شايع ترين علت هاليتوز باشد. دهان سرتاسر روز بوسيله بزاق شستشو مي شود PH بزاق حدود ۶/۵ و بطور خفيفي براي باکتري هاي گرم منفي و بي هوازي ها باکتريواستاتيک است. به هنگام خواب جريان بزاق کم مي شود و بزاق گرد آمده به آرامي تغيير مي کند PH آن به حدود ۷ مي رسد و آنزيم ها تخريب مي شوند که خود باعث بودار شدن بزاق مي گردد. از سوي ديگر ذرات غذا و اپيتليوم جدا شده، محيطي مناسب براي تغيير فلوئور دهان است. با تشديد رشد باکتري ها و تخريب اين مواد نفس ناخوشايند صبحگاهي پديد مي آيد. پس از برخاستن از خواب با خوردن، نوشيدن و صحبت کردن جريان بزاق تحريک شده مواد را شسته و نفس صبحگاهي بطور طبيعي برطرف مي گردد.
نفس گرسنگي
دهان کساني که به عللي چون رژيم غذايي يا روزه داري يک يا چند وعده غذايي را نخورده اند، بوي ناخوشايندي مي دهد، برخي معتقدند اين امر به علت بازدم ريوي محصولات فرار متابوليسم چربي ها و پروتئين هاي بدن است. کاهش جريان بزاق و خشکي دهان نيز قطعا نقش مهمي دارد.
نفس قاعدگي
در برخي منابع به بوي بد دهان در زنان قاعده اشاره شده است. احتمالا روز قبل از شروع قاعدگي شروع مي شود و گفته شده در زنان با قاعدگي دردناک بيشتر رخ مي دهد.
غذا
سير شناخته شده ترين غذا در اين ارتباط است. ديده شده که حتي ماليدن سير به پاهاي فرد مي تواند منجر به بوي سير در دهان وي شود. پياز، ماهي، غذاهاي ادويه دار، رژيم هاي پرچربي، نوشابه هاي الکلي و رنگ هاي غذايي از ساير مواردي هستند که باعث بوي مخصوص به خود مي شوند.
علل پاتولوژيک بوي بد دهان
هاليتوز مي تواند ناشي از بيماري هاي موضعي در حفره هاي دهان، حلق، بيني يا سينوس ها، بيماري هاي ريوي يا مشکلات سيستميک مثل کتواسيدوزديابتي، اورمي يا نارسايي کبدي باشد. کمبود ويتامين هايي مانند آ يا ب۱۲ و کمبود موادي چون آهن يا روي ممکن است باعث خشکي مخاط دهان شوند. عفونت هاي مثل استوماتيت و نسان، سرخک، ديفتري يا برفک که زبان يا غشاهاي مخاطي را درگير کند، به علت تخريب بافتي و تغيير جريان بزاق هاليتوز ايجاد مي کنند.
سينوس ها
بيماران با سينوزيت مزمن ممکن است هاليتوز داشته باشند در چنين حالاتي وجود عفونت يا باکتري هاي بي هوازي مطرح است. سينوزيت حاد بطور تيپيک با بي هوازي ها ايجاد نمي شود و در صورت وجود هاليتوز بايد به اينکه منشا بيماري حاد آبسه دندان باشد، انديشيد.
لوزه ها و حلق
تونسيلوليت يک علت شايع هاليتوز مزمن است. عفونت مکرر لوزه ها و آدنوئيد منجر به تونسيليت مزمن فوليکولار مي شود. منافذ عمقي که بوجود مي آيد، غذا، بزاق و مواد نکروتيک را جمع مي کند. اگر مکانيسم هاي طبيعي منافذ را پاک نکند، تجمع اين مواد به تونسيلوليت مي انجامد.
دستگاه گوارش
ديورتيکول هاي مري با مکانيسمي مشابه ديورتيکول زنکر هاليتوز ايجاد مي کنند. در آشالازي به علت تجزيه غذا، مايعات و بزاق گرد آمده در قسمت گشاد شده مري گازهايي توليد مي شود که خود را به صورت آروغ هاي بد بو نشان مي دهند.