مهارت هاي زندگی، مجموعه اي از توانایی ها هستند که زمینه سازگاري و رفتار مفید را براي فرد فراهم می کنند. این توانایی ها فرد را قادر می سازد تا مسئولیت و نقش هاي اجتماعی اش را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران، با خواست ها، انتظارات و مشکلات رو به رو شود. ده مهارت زندگی که سازمان بهداشت جهانی مشخص نموده عبارتند از: - مهارت خودآگاهی - مهارت همدلی - مهارت روابط بین فردي - مهارت ارتباط موثر - مهارت مقابله با استرس - مهارت مدیریت هیجان - مهارت حل مسئله - مهارت تصمیم گیري - مهارت تفکر خلاق - مهارت تفکر خلاقانه.
مهمترین فواید و کاربرد هاي مهارت هاي زندگی عبارتند از: نحوه کنار آمدن با انتظارات متفاوت خود، خانواده، همسر، فرزندان، دوستان، همکاران و جامعه - برقراري رابطه لذت بخش با امکانات، تکنولوژي و محیط زندگی- دفع فشارهاي روانی از طرف محیط - سازگاري با مسائل اقتصادي و نیازهاي معیشتی - تقویت مدیریت خانواده و تربیت فرزندان - تقویت اعتماد به نفس - تقویت مهارت هاي ارتباطی - تامین سلامت جسمی و بهداشت روانی - تامین آرامش و لذت زندگی، خود شکوفایی، بالندگی، خوشبختی و شادابی.
در ادامه تعدادی از این مهارت ها را توضیح می دهیم:
مهارت روابط بین فردي: توانایی روابط بین فردي به ما کمک می کند با دیگران همکاري و به آن ها اعتماد کنیم، مرزهاي روابط با دیگران را تشخیص دهیم، دوستی هاي مطلوب را حفظ کنیم و در شروع و خاتمه ارتباطات به طور موثرتري رفتار کنیم. یکی از نشانه هاي سلامت روانی وجود روابط سالم بین فردي است. مهارت روابط بین فردي، فرآیندي است که به وسیله آن اطلاعات و احساسات خود را با دیگران در میان می گذاریم. این توانایی موجب تقویت رابطه گرم و صمیمی ما با دیگران می شود و سبب قطع روابط ناسالم می شود. این مهارت به ما می آموزد براي درك موقعیت دیگران چگونه به سخنان آنان گوش دهیم و چگونه دیگران را از احساس و نیازهاي خود آگاه نماییم تا ضمن به دست آوردن خواسته هاي خود طرف مقابل نیز احساس رضایت نماید.
مهارت مقابله با استرس: در دنیاي امروز، همواره با تغییرات وسیع و پیچیده اي مواجه ایم که به افراد فشارهاي روحی و روانی وارد می کنند. میزان استرس اگر بیش از حد و طولانی باشد، بر زندگی و عملکرد ما تاثیر منفی گذاشته و مشکلات جدي و زیادي ایجاد خواهد کرد. بسیار مهم است که بتوانید استرس هاي زندگی را بشناسید و از روش هاي مقابله با آنها استفاده کنید.
مهارت حل مسئله: ما روزانه با مسائل زیادي - ساده و گه گاه پیچیده - مواجه می شویم. اگر در برخورد با این مسائل نیاموخته باشیم با استفاده از روش هاي صحیح و منطقی، آنها را پشت سر بگذاریم، مشکلات ساده هم تبدیل به استرس هاي جدي می شوند. توانایی حل مساله به ما کمک می کند مسائل زندگی را به شکل مطلوب حل و فصل کنیم. اگر مسائل مهم زندگی حل نشده باقی بمانند سلامت روانی و جسمانی تهدید می شود. افراد در طول زندگی بارها با مشکلاتی رو به رو می شوند که نیاز به اتخاذ تصمیم و عمل مناسب دارد. اما غالبا افراد نمی توانند آن را به خوبی انجام دهند و یا راه حل هاي نادرستی انتخاب می کنند که به شکست منتهی می شود. در مهارت حل مساله، به فرد آموخته می شود زمانی که در زندگی با مشکل مواجه می شود، چگونه آن را حل کند. در این روش مساله به درستی تعریف می شود. بعد راه حل هایی را که ممکن است به رفع مشکل بیانجامد، انتخاب می شود. سپس هر یک از گزینه ها ارزیابی می شوند و سرانجام بهترین راه حل انتخاب می شود.