خارش حس مبهم و ناخوشایندی است که عمل خاراندان، موجب تسکین آن می شود. می توان گفت خاراندن لازمه حس خارش است زیرا اگر مانع خاراندن شویم ، فرد گرفتار یک نوع رنج روحی می شود. خارش بر خلاف درد که در یک نقطه احساس می شود، متحرک است و از نقطه خارش به نقطه دورتر می رود و بدون آنکه خارش در محل اول از بین برود، سایر نقاط بدن شروع به خارش می کنند. همچنین خارش به صورت متناوب به سراغ فرد می آید که علت آن ممکن است تغییر درجه حرارت یا هضم غذا باشد.
علل خارش:
۱- استعداد بعضی نژادها: اهالی آمریکای شمالی و اروپای شرقی و مرکزی و ایرانیان مخصوصا یهودیان بیشتر استعداد خارش دارند.
۲- علل فیزیکی: سرما و گرما، همانند خارش های زمستانی و تابستانی.
۳- علل عصبی: ترس، وحشت، عصبانیت، غم، اندوه، خستگی زیاد، بی خوابی و بعضی بیماری ها همانند فلج عمومی ممکن است، باعث خارش شود.
۴- مسمومیت: مسمومیت داروئی، تریاک، مرفین، کافئین، کوکائین، ارسنیک و کنین. مسمویت غذایی؛ زیاد خوردن و استعمال مواد گوشتی و ادویه و ماهی دریا و تخم مرغ و پنیرهای تخمیر شده و الکل. مسمویت مزاجی؛ مانند نقرس، چاقی، حاملگی( عمدتا در بارداری اول و در سه ماهه سوم) و اختلالات جگر و روده.
۵- عفونت های موضعی: ورم پرستات، عفونت های عمومی مانند سل، عفونت دستگاه تناسلی، آبله مرغان، سرخک و سرخچه و عفونت های ویروسی.
۶- نارسایی مزمن کلیه:۲۵ تا ۳۵ درصد بیماران قبل از دیالیز و ۶۰ تا ۸۰ درصد بیماران دیالیزی از خارش شکایت دارند.
۷- بیماری های پوستی: همانند اگزمای سرشتی و گال.
۸- سایر بیماری ها: سرطان پستان، بیماری نخاعی، ام.اس، ایدز، بیماری لنفوم و بیماری سلیاک.
۹- حشرات و انگل ها: گزیدگی حشرات، شپش، ساس و کک هم منجر به خارش می شود.
۱۰- داروها: اثرات جانبی بعضی از داروها هم باعث خارش می شود.
۱۱- یائسگی: کاهش ساخت استروژن موجب کاهش عملکرد کلاژن و در نتیجه کاهش ضخامت پوست و خشکی پوست می شود. خشکی پوست و پوسته ریزی موجب ایجاد خارش می شود که توصیه می شود پوست را مرطوب نگهدارید.
۱۲-بدی عمل غدد ترشحات درونی: همانند پرکاری غده تیروئید.
منبع: مقاله خارش و درمان آن ، منتشر شده در مجله دانشگاه علوم پزشکی