جلسه دوم شبکه درباره محيط هاي انتقال شامل سيمي و فيبر نوري است و در اين بخش انواع کابل ها و مزايا و معايب آنها و همچنين مزايا و معايب فيبر نوري مورد بحث قرار مي گيرد.
محيط هاي انتقال: براي آنكه ايستگاه ها ي مختلـف در يـك شـبكه بتواننـد بـا يكـديگر ارتباط برقرار کنند نياز به يك "محـيط انتقـال" ماننـد يـك قطعـه سـيم دارند. به هر رسانه اي که بتوانـد اطلاعـات را بـه گـردش درآورده وهدايت کن اصطلاحا" محيط انتقال مي گوييم.
محيط هاي انتقال را مي توان به دو دسته کلي سيمي و بي سيم تقسيم کرد.:
محيط انتقال سيمي Wired - يك يا چند رشته سيم از جنس فلزات هادي يا آلياژهاي آنها مانند مس، آلومينيوم، . . . . براي انتقال الكتريسته. - يك يا چند رشته سيم از جنس ترکيبات مخصوص ماننـد پلاسـتيك فـشرده و سيليس براي انتقال نور.
بيسيم Wireless انتشار از طريق فضاي مادي - استفاده از نور مادون قرمز Red Infra مانند کنترل تلويزيون. - استفاده از نور ليزر Laser که در واقع تك فرکانس است. - اسـتفاده از امـواج راديـوييWaves Radio در فرکانـسهاي مختلـف ماننـد راديو، تلويزيون، ماهواره، مخابرات مايكروويو، بـيسـيم هاي شخـصي و نظامي و ....
بررسي محيطهاي انتقال "سيمي" يا "کابلي" Wired:
در شبكه هاي کامپيوتري ٣ نوع سيم (کابل) متداول بوده است:
الف) کابل "هم محور" يا Coaxial مانند کابل آنتن تلوزيون.
ب) کابل "زوج بهم تابيده" يا Pair Twisted مانند سيم تلفن.
ج) کابل "فيبر نوري" يا Optic Fiber که معمولا" در سرعتهاي زياد يا مـسافتهاي طولاني کاربرد داشته و نويز روي آن اثر ندارد.
الف) کابل "هم محور" يا Coaxial: جريان الكتريكي از طريق هسته از سمت فرستنده به گيرنده گسيل شـده و مـسير برگشت خود را از طريق حفاظ(Shield) 
طي ميکند. حفاظ عـلاوه بـر تـأمين مـسير برگشت براي الكترونها، وظيفـة ديگـري را نيـز بـه عهـده دارد و آن جـذب نويزهاي حاصل از "القاي امواج الكترومغناطيسي در فضا" و هدايت آنها بـه زمين (Earth) است تا بدينوسيله از ايجاد نويز در هسته جلـوگيري کنـد. دو نوع کابل هم محور از نظر ضخامت وجود دارد. Thin و Thick. کابل Thin از Thick سبكتر و انعطاف پذيرتر بوده و ارزانتر است امـا در فواصـل کوتاهتري بكار ميرود. کابل Thick در فواصل طولاني تري استفاده مي شود.
مزاياي كابل هاي كواكسيال: قابليت اعتماد بالا - ظرفيت بالاي انتقال ، حداكثر پهناي باند ۳۰۰ مگاهرتز - دوام و پايداري خوب - پايين بودن مخارج نگهداري - قابل استفاده در سيستم هاي آنالوگ و ديجيتال - هزينه پائين در زمان توسعه - پهناي باند نسبتا" وسيع كه مورد استفاده اكثر سرويس هاي مخابراتي از جمله تله كنفرانس صوتي و تصويري است .
معايب كابل هاي كواكسيال: مخارج بالاي نصب - نصب مشكل تر نسبت به كابل هاي بهم تابيده - محدوديت فاصله - نياز به استفاده از عناصر خاص براي انشعابات
از كانكتورهاي BNC(Bayone- Concelman - Neill) بهمراه كابل هاي كواكسيال استفاده مي گـردد. اغلـب كـارت هـاي شـبكه داراي كانكتورهاي لازم در اين خصوص مي باشند.
ب) : Twisted Pair = TP کابل "زوج بهم تابيده: علت تابيدن سيم ها بهم آن است که اولا ميداني را در اطراف خود القا نكننـد ثانياً اثرات نويز القا شده روي خود را خنثي کنند. در عمـل کابلـهاي TP از چندين زوج بهم تابيده تشكيل مي شوند و هر زوج براي يك کانال مخابراتي مورد استفاده قرار مـي گـيرد. البتـه مـي تـوان از تكنيكهـاي TDM يـا FDM استفاده کرده و چندين کانال مخابراتي را نيـز بطـور همزمـان از يـك زوج عبور داد.
مزايا و معايب اين کابل نسبت به هم محور به اختصار عبارتند از: مزيت: ارزانتر بوده و در شبكة مخابرات به وفور از آن استفاده مي شود.
معايب: ۱ فركانس ضعيف ۲- بدون استفاده از تكراركننده ها ، قادر به حمل سيگنال در مسافت هاي طولاني نمي باشند. ۳- پايين بودن پهناي باند -۴ بدليل پذيرش پارازيت در محيط هاي الكتريكي سنگين بخدمت گرفته نمي شوند.
عيب ياد شده در اين کابلها باعث شد تا نوعي خاص از TP که داراي حفاظ نيز باشد ساخته شود که به کابل STP معروف شد. برخي از کابلهاي TP براي هر زوج نيز يك حفاظ در نظر ميگيرند در برخي علاوه برآنكه هر زوج داراي حفاظ خـاص خـود است، يك حفاظ کلي نيز روي همة آنها کشيده مـي شـود و در نتيجـه واژةهـاي SSTP ،SFTP،FSTP ، FFTP براي توصيف آنها بكار مي رونـد.
بنابراين کابلهاي TP درحالت کلي به دو نوع تقسيم مي شوند:
UTP = Unshielded Twisted Pair
STP = Shielded Twisted Pair
كانكتور استاندارد براي كابل هاي UTP ، از نوع ۴۵-RJ مي باشد. كانكتور فوق شباهت زيادي به كانكتورهاي تلفن (۱۱-RJ ) دارد. هـر يك از پين هاي كانكتور فوق مي بايست بدرستي پيكربندي گردند.
كابل هاي UTP داراي استانداردهاي متعددي بوده كه در گروههاي (Categories (متفاوت زير تقسيم شده اند:
۱ Cat فقط صوت ( كابل هاي تلفن )
۲ Cat داده با سرعت ۴ مگابيت در ثانيه
۳ Cat داده با سرعت ۱۰ مگابيت در ثانيه
۴ Cat داده با سرعت ۲۰ مگابيت در ثانيه
۵ Cat داده با سرعت ۱۰۰ مگابيت در ثانيه
Cat۵ TP با سرعت Mbps ۱۰۰ در توپولوژي ستاره ای امـروزه بسيار رايج است
Cat۵e TP يــا Cat۶ بــا ســرعت Mbps ۱۰۰۰ در توپولوژي ستاره ای امـروزه بسيار رايج است
در کابل های UTP از کانکتورهای استاندارد و چهـار زوج سيم بهم تابيده استفاده می گردد:
زوج اول : آبی و سفيد/ آبی
زوج دوم : نارنجی و سفيد /نارنجی
زوج سوم : سبز و سفيد/ سبز
زوج چهارم : قهوه ای و سفيد / قهوه ای
در شبکه های ١٠٠/١٠ Mbit از زوج های دو و سه استفاده شـده و زوج هـای يک و چهار به عنوان رزو باقی می مانـد. در شـبکه هـای گيگااترنـت از تمامی چهار زوج استفاده می گردد. کابل های CAT۵ متداولترين نوع کابـل UTP بوده که دارای انعطاف مناسب بوده و نصب آن ها به راحتی انجام می شود .
به منظور کابل کشی کابل های UTP از دو استاندارد متفاوت با نـام A و B استفاده می گردد. تنـها تفـاوت موجود بين آنان ترتيب اتصالات است.
در شکلهاي زير ترتيب زوج سيم ها را مي بينيد:
ج) کابل "فيبر نوري" Optic Fiber: از ترکيبات خاص پلاستيك فشرده يا سيليس ساخته مي شـوند و مـي تواند پالس هاي نور را از يك سمت به سمت ديگر هدايت کند. قسمت مرکزي کابل که نور از آن عبور مي کند معروف به هسته ( Core) بوده و لاية انعكاس دهنده نيز به Clad مشهور است. جنس Claddig/Core هردو يكي است و تفاوت در ضريب شكست شان است. حال چنانچه فرکانس فرستنده از حد معيني بيشتر شـود پالـسهاي خروجـي بـا يكديگر همپوشاني پيدا مي کنند (Overlapping ) و اين باعث بروز خطا مي شود. چنانچه ضخامت هسته طوري باشد که اجازة عبور چندين شـعاع نـوري را در زواياي مختلف بدهد به آن کابل نوري Mode Multi = MM گفته مي شود.
كابل فيبر نوري كاملاً متفاوت از نوع Coaxial و Pair Twisted عمل مي كند. به جاي اينكه سيگنال الكتريكي در داخل سيم انتقال يابد، پالسهايي از نور در ميان پلاستيك يا شيشه انتقال مي يابد. اين كابل در برابر امواج الكترومغناطيس كاملاً مقاومت مـي كنـد و نيـز تأثير افت سيگنال بر اثر انتقال در مسافت زياد را بسيار كم در آن مي توان ديد. برخي از انواع كابل فيبر نوري مي توانند تا ۱۲۰ كيلومتر انتقال داده انجام دهند. همچنين امكان به تله انداختن اطلاعات در كابل فيبر نوري بسيار كم است. كابل مذكور دو نوع را در بر مي گيرد:
Mode Single: که دراين كابل ديتا با كمك ليزر انتقال مي يابـد و اين نوع كه خاصيت انعطاف پذيري كم و قيمـت بـالايي دارد براي شبكه هاي تلويزيوني و تلفني استفاده مي گردد
Multi Mode: که در آن ديتا بصورت پالس نوري انتقال مي يابد. ايـن نـوع مـسافت كوتـاهتري را نـسبت بـه Single Mode طي ميكند و قابليت انعطاف پذيري بيشتري دارد. قيمت آن نيز ارزانتر است و در شبكه هاي كامپيوتري استفاده مي شود. بطـوركلي كابل فيبر نوري نسبت به دو نوع Coaxial و pair Twisted قيمت بالايي دارد و نيز نـصب آن نيـاز بـه افـراد مـاهري دارد. شـبكه هـاي FX۱۰۰ Base ، شبكه هايي هستند كه در آنها از فيبر نوري استفاده مي شود، سرعت انتقال در آنها ۱۰۰ مگابيت در ثانيه بوده و روش انتقال Baseband مي باشد. امروز، با پيشرفت تكنولوژي در شبكه هاي فيبر نوري مي توان به سرعت ۱۰۰۰ مگابيت در ثانيه دست يافت.
مزاياي فيبر نوري: حجم و وزن كم - پهناي باند بالا - تلفات سيگنال كم و در نتيجه فاصله تقويت كننده ها زياد مي گردد. - فراواني مواد تشكيل دهنده آنها - مصون بودن از اثرات القاهاي الكترو معناطيسي مدارات ديگر - آتش زا نبودن آنها بدليل عدم وجود پالس الكتريكي در آنها - مصون بودن در مقابل عوامل جوي و رطوبت - سهولت در امر كابل كشي و نصب - استفاده در شبكه هاي مخابراتي آنالوگ و ديجيتال - مصونيت در مقابل پارازيت -امنيت بيشتر: سرقت اطلاعات از سيم هاي فلزي بوسيلة اتصال مستقيم يـك سيم بصورت انشعاب و يا بطور غـير مـستقيم از طريـق القـاي امـواج، امريست امكانپذير، اما در مورد فيبرهاي نوري بدليل ظريف بودن هسته نميتوان براحتي و بدون صرف وقت و امكانات از کابل انشعاب گرفت ضـمن آنكه القاي امواج نيز در مورد فيبر نوري بي معني است. بنابراين سرقت اطلاعات از فيبرنوري بسيار دشوارتر از سيمهاي فلزي است و در نتيجـه امنيت انتقال اطلاعات از طريق فيبرنوري بيشتر است.
معايب فيبر نوري: - براحتي شكسته شده و مي بايست داراي يك پوشش مناسب باشند . مسئله فوق با ظهور فيبر هاي تمام پلاسـتيكي و پلاسـتيكي / شيشه اي كاهش پيدا كرده است . - اتصال دو بخش از فيبر يا اتصال يك منبع نور به فيبر، فرآيند دشواري است. در چنين حالتي مـي تـوان از فيبرهـاي ضـخيم تـر استفاده كرد اما اين مسئله باعث تلفات زياد و كم شدن پهناي باند مي گردد. - از اتصالات T شكل در فيبر نوري نمي توان جهت گرفتن انشعاب استفاده نمود. در چنين حالتي فيبر مي بايست بريده شده و يك Detector اضافه گردد. دستگاه فوفق مي بايست قادر به دريافت و تكرار سيگنال را داشته باشد. - تقويت سيگنال نوري يكي از مشكلات اساسي در زمينه فيبر نوري است . براي تقويت سيگنال مي بايست سيگنال هاي نـوري بـه سيگنال هاي الكتريكي تبديل ، تقويت و مجددا" به علائم نوري تبديل شوند.