داشتن آگاهی کافی از بیماری و عوامل مؤثر در بروز آن، از عوامل مؤثر بر پیشگیری و کنترل بیماریها محسوب می شود. در این زمینه یکی از عوامل بسیار مؤثر، سواد سلامت است. سواد سلامت یکی از عوامل تأثیرگذار بر سطح آگاهی و در نتیجه کنترل و پیشگیری مؤثرترِ بیماری است. سازمان سلامت جهانی در گزارشی سواد سلامت را به عنوان یکی از بزرگترین تعیین کننده های امر سلامت معرفی نموده وبه کشورهای جهان توصیه کرده است انجمنی از تمامی افراد مؤثر تشکیل دهند و پایش و هماهنگی فعالیتهای راهبردی ارتقای سطح سواد سلامت در جوامع مختلف را به عهده گیرند. سواد سلامت به عنوان یک مفهوم در ایالات متحده در میانه دهه ۱۹۷۰شروع شد. سواد سلامت مفهوم گسترده و پیچیده ای است که به شیوه های گوناگون تعریف شده است. سواد سلامت میزان ظرفیت افراد برای به دست آوردن، پردازش و درک اطلاعات و خدمات اساسی سلامت مورد نیاز برای تصمیمات مناسب جهت مراقبت از سلامت است. مهارتها و ظرفیتهایی که گاه در بُعد کسب و دستیابی به اطلاعات پزشکی و سلامت، گاه در بعد فهم و درک آنها، گاه در بعد پردازش و تفسیر و گاهی در بعد تصمیم سازی و به کارگیری این اطلاعات بروز می نماید.
بنابراین افراد با سطح سواد سلامت بالاتر، وضعیت سلامت عمومی خود را بهتر ارزیابی می کنند؛ بنابراین سواد سلامت نقش بسیار ارزنده اي در ارتقاء رفتارهای بهداشتی دارد. افراد با سواد سلامت ناکافی، با احتمال کمتری اطلاعات نوشتاری و گفتاری ارائه شده توسط متخصصان سلامتي را درک می کنند و به دستورات داده شده توسط آنها عمل می کنند، وضعیت سلامتي ضعیف تری دارند و هزینه های پزشکی بیشتری را متحمل می شوند. درنتیجه امروزه سواد سلامت ناکافی به عنوان یک تهدید جهانی به شمار می آید.
عوامل مؤثر بر سطح سواد سلامت
موزه سلامت ، مرکز تحقیقات اطلاع درمانی، کیوسک سلامت ، بخش خدمات اطلاع رسانی پزشکی و سلامت در کتابخانه های عمومی، کتابخانه های تخصصی سلامت خانواده و ابزارهای اشتراک نتایج پژوهش های سلامت در ارتقای سواد سلامت جامعه از جمله عواملی است که در مطالعات به عنوان عوامل تأثیرگذار بر سطح سواد سلامت جامعه معرفی شده است موزه سلامت مکانی است که افراد را با سازوکار و عملکرد قسمتهای مختلف بدن انسان، روش مراقبت بهتر و مؤثرتر از بدن، بیماریهای مختلف و تأثیر آنها بر بدن آشنا می کند. از طریق کیوسک های سلامت نیزمی توان در مکانهای عمومی به اطلاعات سلامت دسترسی پیدا کرد. کیوسک های سلامت باعث مدیریت بیماریهای مزمن، کاهش اختلاف دسترسی به اطلاعات سلامت ، دسترسی بهتر به خدمات مراقبت سلامت می شود و روش مقرون به صرفه ای برای ارائه و دریافت خدمات مراقبت سلامت هست.