در خانه های تاریخی ایران، خانه از طبیعت جدا نیست. طبیعت در خانه های سنتی همواره با سه سیمای اولیه، ثانویه و تجریدی حضور داشته است. در خانه های سنتی آسمان، خاک، آب، باد و صور گوناگون حیات اعم از گیاهان و حیوانات خانگی همگی به صورت طبیعت اولیه در دسترس بوده و در کنار یکدیگر و در کنش و واکنش نسبت به یکدیگر و انسان بودند. انسان با فعالیت خود برای رفع نیازهای مادی و عملکردی (تغذیه، امرار معاش، تعدیل دما) و نیازهای روحی (خلق زیبایی، کمک به ادامه حیات سایر موجودات) با ایجاد تغییرات محدود و غیر مخرب بر طبیعت اولیه، از همان عناصر استفاده و عناصری با ماهیت طبیعت ثانویه همچون مصالح ساختمانی، گیاهان پرورشی و ... را خلق می کرده است. تجرید طبیعت صورت سوم حضور بوده است. در تجرید با ساده کردن، تفکیک ویژگی ها و بعضا هندسی کردن اشکال، طبیعت با تعریفی انسانی نمایش داده می شد. تجرید طبیعت را در خانه های سنتی به درجات گوناگون می توان دید؛ از نقوش اسلیمی گیاهان به عنوان نقوش قالی و گچبری دیوارها گرفته تا طاق و گنبد سقف که آن را نمادی از آسمان و گنبد نیلگون می دانستند. مطالعه در چگونگی زیست در خانه های سنتی مبین بهره برداری از طیف وسیعی از عوامل طبیعی چون باد و نور و حتی خاک تا گیاهان و حیوانات خانگی و چوب و سفال است. کاربرد وسیع و استمرار حضور عناصر متنوع با همراهی تحولات ناشی از زمانبندی طبیعت، وابستگی و در عین حال عدم کسالت را، موجب می شد. در خانه های سنتی، محدود و گزینشی نبودن عناصر طبیعی، تداوم حضور در حین زمانمندی، باعث افزایش تحریکات حسی و فعالیت های عملی و نهایتا رشد پهنه ادراکی می شده است. 
ساختار فضایی خانه های سنتی با سه ویژگی، منتج به تشدید تعاملات انسان با طبیعت و افزایش معانی و ادراک مکانی می شده است:
-تنوع در عرصه های کالبدی: در خانه های سنتی کنش ها در سه عرصه متفاوت کالبدی باز، نیمه بسته و بسته شکل می گرفت. این تنوع شکلی بسترهایی با قابلیت های متفاوت برای انجام فعالیتهای روزمره پدید می آورد که باعث ادراک حسی طبیعت از زوایا و فاصله های مختلف و ایجاد معانی جدید می شد. از ویژگی های شاخص خانه های ایرانی وجود فضای باز درخانه بصورت حیاط های مختلف و بام بوده است. در دیدگاه اسلامی وجود فضای باز در خانه به لحاظ برقراری ارتباط نزدیک انسان با طبیعت یکی از موارد مهم برانگیزنده روحیه تفکر و اتصال و ارتباط با آسمان و فضای نامتناهی است. در فضای بسته خانه سنتی حواس هم از دور و هم از نزدیک با طبیعت سر و کار داشتند. در این فضاها حضوری نامحدود و متنوع از عناصر طبیعی در هر دو سیمای واقعی و تجریدی وجود داشت. به کار بردن مصالحی مثل آجر و نیز چوب تنه درختان در سقف، چارچوب ها و درب ها، نوع دیگری از ورود طبیعت ثانویه به درون فضاهای بسته خانه بوده است. در خانه های سنتی همواره چند نوع فضای نیمه بسته (ایوان اصلی، ایوان فرعی، تختگاه، غلام گردش) با ابعاد و عملکردهای متفاوت وجود داشت. این فضاها هم محل رفت و آمد و هم مکان تامل و انجام فعالیت های روزمره بودند. 
- درون گرایی و محصوریت: وجود حیاط های مرکزی و بازشوهایی که فضاهای نیمه بسته و بسته را به آن ارتباط می دادند و نیز عدم وجود بازشو به بیرون از حریم خانه، موجب تمرکز تمامی حواس به متغیرهای خانه و به خصوص طبیعت و عناصر طبیعی درون حیاط می شدند.
- خلوت فضایی: در خانه های سنتی عدم غلبه اشیاء بر ویژگی های معمارانه فضا را شاهدیم. سادگی زیست، حضور کمرنگ اشیاء غیر کاربردی؛ باعث آرامش و حضور ذهن شده، آمادگی برای تمرکز و حس عبودیت را افزایش می داد.
  منبع: مقاله رابطه حضور طبیعت و افزایش حس تعلق در خانه های سنتی ایران منتشر شده در پایگاه علمی WWW.SID.IR