راه پله ها وظیفه ی ارتباط برقرار کردن میان طبقات گوناگون را برعهده دارند و دارای اشکال گوناگونی هستند.خانه هایی که پله در آنها مشاهده می شود در مقایسه با خانه هایی که فاقد پله هستند جلوه ای باشکوه تر دارند زیرا اشکال هندسی به کار رفته در طراحی راه پله بر دکوراسیون داخلی و یا نمای بیرونی ساختمان اثرگذار خواهد بود. شکل ظاهری پله های ساختمان با توجه به نوع کاربرد آنها طراحی می شود. پله و راه پله باید به نحوی ساخته شوند که استفاده از آنها به آسانی صورت گیرد، علاوه بر آن از ایمنی لازم جهت بالا رفتن و پایین آمدن برخوردار باشند.پله ها از نظر جنس موادی که در ساخت آنها استفاده می شود به انواع پله چوبی، پله فولادی، پله سنگی، پله بتنی، پله پلکسی و پله چوبی فلزی تقسیم می شوند. هر پله داراي قسمت هاي مختلفي است که شامل:
الف)کف پله: سطح بالایی پله را کف پله می نامند، به این معنا که محلی که پا بر روی آن قرار می گیرد را در بر می گیرد و به طور معمول اندازه ی آن نزدیک به ۳۰ سانتیمتر می باشد.
ب)ارتفاع یک پله: ارتفاع پله به فاصله ی عمودی دو کف پله ی پشت سر هم گفته می شود.
ج)پیشانی پله: این بخش عمودی بوده و بین دو کف پله ی پشت سرهم قرار می گیرد.
د)گونه پله: گونه ی پله به سطوح حاشیه ای دو سمت پله گفته می شود.
ه)عرض پله: به فاصله ی میان گونه های هر کدام از تک پله ها اطلاق می شود
و)شیار کف پله: کف پله دارای یک یا دو گودی می باشند که در راستای عرض پله ایجاد می شوند. شکل بالا بخش های مختلف یک پله را نشان می دهد
ز)ردیف پله: همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید به مجموعه ای از پله های پی در پی میان دو اختلاف سطح، گفته می شود. یک ردیف پله اغلب شامل سه پله ی متوالی است.
ح)پاگرد: این سطح معمولا پس از طی یک ردیف پله ساخته می شود. از این سطح جهت تغییر مسیر و استراحت استفاده می شود.
ط)چشم پله: به فاصله ی میان دو ردیف پله ی رفت و برگشت چشم پله گفته می شود
ل)قرنیز پله: معمولا دیوارهایی که در کنار پلکان قرار دارند و با گچ پوشانده می شوند و در زمان رفت و آمد در نتیجه ی ضربات پای عابرین آسیب می بیند و حالت اولیه ی خود را از دست می دهد، و نیز در زمان شستشوی پله ها و پاگردها،آب روی آن تاثیر گذار است و باعث آسیب دیدگی می شود.به منظور پیشگیری از آسیب های ذکر شده در پای دیوار و کنار پله ها قرنیز در نظر می گیرند.برای ساخت قرنیز معمولا از سنگ پلاک ، موزائیک یا چوب استفاده می شود.
م)خط شیب پله: این خط معمولا لبه ی پایینی پله های یک ردیف را به هم متصل می نمایند.۳
ن)زاویه ی شیب پله: به زاویه ی بین خط شیب پله با خط افق زاویه شیب پله می گویند.
ش)حجم پله: ضخامت سقف زیر یک ردیف پله را حجم پله نامگذاری نموده اند.
ف)طول پله: به مجموع كف پله هاى يك رديف پله منهاى كف پله “طول پله” فته می شود.
ض)طول راه پله: مجموع طول پله و عــرض پاگرد، “طول راه پله” نام گذاری شده است.
ی)نرده: برای ممانعت از پرت شدن و سقوط افراد از بالای پله ها به پایین از نرده استفاده می شود که در لبه ی پله ها نصب و اجرا می شود. از نرده می توان به عنوان تکیه گاهی برای بالا و پایین رفتن استفاده کرد. جنس نرده نیز می تواند فلز، چوب و … باشد.
انواع راه پله ها:
۱-راه پله های گرد: این نوع پلکان عموماً در ساختمان های دوبلکس و یا تریپلکس به کار می رود. از ویژگی این پله ها آن است که تردد روی آنها راحت نمی باشد امّا به لحاظ معماری ظاهر بسیار زیبایی دارند. این نوع پله ها دارای پیچ هستند و زاویه پیچ آنها با توجه به فضا تعیین می شود. عرض این پله ها زیاد است به همین دلیل نیاز به فضایی بزرگ دارند. زیبایی پله پیچ تزئینی بی نظیر است و نمادی از زندگی در مکانی مجلل محسوب می شود.
۲-راه پله های یک بازو: این گونه راه پله ها تمام ارتفاع را طی یکسری پله که در یک خط قرار می گیرند طی می کنند.
۳-راه پله های دوطرفه(دو بازو): این نوع راه پله ها از معمول ترین انواع راه پله ها می باشند که با دو بازوی غیر هم جهت طبقات را به هم متصل می کنند. محل تغییر جهت راه پله پاگرد نامیده می شود.
۴-راه پله های چند بازو: به دلیل داشتن تعداد متعددی پاگرد این پله ها بسیار راحت، مناسب و زیبا می باشند.
راه پله از لحاظ مواد ساخت:
راه پله چوبی: نمونه ای از زیباترین انواع راه پله هایی که می توان در طراحی خانه مورد استفاده قرار داد، راه پله چوبی می باشد. چوب به عنوان متریالی طبیعی می تواند باعث القای گرما به فضای خانه شود.
راه پله شیشه ای: نمونه ای دیگر از انواع راه پله که می توان آن ها را در دسته راه پله های مدرن قرار داد، راه پله های شیشه ای می باشد.
راه پله سنگی: یکی از لوکس ترین انواع راه پله هایی که می توان در طراحی فضای مورد نظر از آن استفاده کرد، راه پله سنگی می باشد. نکته مهمی که در طراحی راه پله سنگی باید به یاد داشته باشید، انتخاب سنگ مرغوب می باشد. نمونه سنگ هایی که می توان به این منظور مورد استفاده قرار داد، سنگ گرانیت و مرمر می باشد.
در ساختمان های مسکونی حداکثر ارتفاع ۱۹cm و حداقل ۱۷cm می باشد.
در ساختمان های اداری حداکثر ارتفاع۱۸cm و حداقل ۱۵cm می باشد.
برای بدست آوردن تعداد پله ها در هر طبقه می توان ارتفاع طبقه را بر ارتفاع پله تقسیم نمود.
مي توان با ايده هاي جالب راه پله خود را به شکل زيبايي درآورد.