اخلاط یا خلط ها در اصطلاح اجسام مرطوب و روانی را گویند که غذا در ابتدا به آن تبدیل می شود. از دیدگاه طب سنتی جهان از چهار رکن و عنصر تشکیل شده است که هر کدام طبیعتی مستقل و خاص دارند. تعاملات این چهار عنصر در کنش ها و واکنشهای خود، طبیعتی ترکیبی را باعث می شود که در انسان پایدار می ماند و به آن خلط گویند. اخلاط در طب ایرانی چهارنوع می باشند:
- خون که گرم و مرطوب است و درحالتی ایجاد می شود که هوا بر دیگر عناصر غلبه نماید.
- صفرا که گرم و خشک است و در حالتی ایجاد می شود که آتش بر دیگر عناصر غلبه کند و خود را بیشتر در بدن انسان نشان دهد.
- بلغم که سرد و مرطوب است و در حالتی ایجاد می شود که آب بر دیگر عناصر غلبه نماید.
- سودا که سرد و خشک است و در حالتی ایجاد می شود که خاک بر دیگر عناصر غلبه نماید.
هر یک از این چهار خلط، به دو نوع طبیعی و غیرطبیعی تقسیم می گردند. در اخلاط فوق گرمی یا سردی و خشکی یا رطوبت حاکم است که به اینها طبع، کیفیت و یا حالت گویند. اینکه فردی دارای طبع سرد شده یا سردی در وی غلبه کرده، در حقیقت غلبه یک یا دو عنصر فوق است. اغلب در بروز حالات و طبایع انسان طبایع فوق، به تنهایی بروز نمی کند بلکه ترکیبی از این حالات بروز می کند. در مجموع ۹ طبع و خلط وجود دارد:
طبع معتدل: در حالتی که ترکیب متعادلی از عناصر در بدن انسان ایجاد شود که در شرایط معمول بسیار نادر دیده می شود. در غیر اینصورت: طبع گرم، طبع سرد، طبع خشک، طبع مرطوب، طبع گرم و خشک، طبع گرم و مرطوب، طبع سرد و خشک، طبع سرد و مرطوب . به علت تعاملات و پیچیدگی های انسان، چهار طبع ترکیبی آخر بیشتر بروز می کند:
۱- طبع صفراوی یا گرم و خشک
۱- طبع دموی یا گرم و مرطوب
۳- طبع بلغمی یا سرد و مرطوب
۴- طبع سودایی یا سرد و خشک