ازدواج نسبی یکی از عوامل فرهنگی است كه بر رشد طبیعی كودكان موثر است زیرا رشد اولیه انسان تحت كنترل ژنها به وقوع می پیوندد. امروز درمان بیماریهای ژنتیکی یکی از سؤالهای بی جواب علم است. در ایران حدود ۳۸ درصد ازدواجها از نوع ازدواج نسبی گزارش شده است. نگرشهای فرهنگی میزان ازدواج نسبی در بین خانواده های كشور ما را افزایش داده است. نسبت والدین به سه دسته تقسیم می شود: ازدواج نسبی درجه ۳ ازدواج با خویشان درجه ۳ است كه نزدیکترین ازدواج نسبی است. مانند دخترخاله، پسرخاله؛ ازدواج نسبی درجه ۴ و ۵ ازدواج با خویشان درجه ۴ و ۵ است. مانند نوه عمو؛ ازدواج غیر نسبی: ازدواج با خویشان درجه ۶ به بعد است. از نظر سازمان بهداشت جهانی ازدواج درجه چهار یا نزدیکتر به عنوان ازدواج نسبی تلقی می شود. شایعترین نوع ازدواج نسبی، ازدواج درجه سه است كه زن و شوهر در یک هشتم جایگاه های ژنی مشترک هستند. از طرفی ازدواج نسبی یعنی ازدواج افرادی كه در چهار نسل گذشته حداقل دارای یک جد مشترک باشند. از عوامل مؤثر در شیوع بالای این نوع ازدواجها می توان عوامل فرهنگی، قانونی اقتصادی و اجتماعی را نام برد.
در پژوهشها مشخص شده زمانی كه دختر و پسری دارای بارهای ژنتیکی مشابه باشند و باهم ازدواج كنند بیماریهای مختلف ژنتیکی كه در خانواده آنها باشد احتمالا در ژنوم آنها انتقال می یابد و به صورت بیماریها ظاهر می شود. بر اساس برآوردها خطر بروز نقایص تولد در ازدواجهای بستگان درجه سه ۲/۲ تا ۲/۵ برابر جمعیت عمومی است. احتمال تولد كودک معیوب در ازدواج نسبی ۵ تا ۶ درصد بوده كه در مقایسه با ازدواجهای سببی ۲ تا ۳ برابر بیشتر است. احتمال بروز بیماریهایی مانند فنیل كتونوری، تالاسمی، هموفیلی و بسیاری از بیماریهای عصبی در ازدواجهای نسبی وجود دارد كه باعث تحمیل هزینه های اقتصادی بر كشورها می شود.