ســه رویکــرد کلــی بــراي تولیــد واکــسن علیــه بیماريهاي ویروسی وجود دارد : خـود ویـروس کامـل ماده ژنتیکی ویروس یا قسمتی از ویروس کـه سیـستم ایمنی را تحریک می کند. با توجه به نو پدیـد بودن کروناویروس، پاندمیک شدن و مرگ و میر نسبتاً بـالاي آن در طی مدت کوتاه بروز آن تلاش هاي زیادي در دنیا بـراي ساختن واکسن علیه آن صورت گرفته اسـت .
در مورد ساخت واکسن براي ویروس کوویـد ـ ۱۹، چندین پلتفورم در دنیا به کار گرفته شده است.
- ویروس کامل: در این روش از ویروس ضـعیف شـده (که قدرت تکثیر دارد اما بیماری زا نیست) یا ویروس کشته شده غیرفعال توسط حرارت یـا مـواد شیمیایی (کـه قـدرت تکثیـر نـدارد امـا مـی توانـد سیستم ایمنی را تحریک کنـد ) اسـتفاده مـی شـود. این روش سال هاسـت بـراي بیمـاري هـاي مختلـف به کار رفته است، نسبتاً سـاده و ارزان اسـت، چـون فاقد ماده ژنتیکی می باشد پایدار است و براي افـراد بـا نقـص سیـستم ایمنـی مناسـب اسـت. امـا ایـن واکسنها چون سلول را آلوده نمی کنند فقط ایمنی هومورال را تحریک می کنند و تأثیر زیادي بـر روي ایمنی سلولی ندارند ؛ از این رو معمولاً همراه با یـک مـاده تحریـک کننـده سیـستم ایمنـی یـا آدجـوان مصرف می شوند و نیاز به دز یاد آور یا بوستر دارنـد.
- پروتئین subunit: این واکسن ها به جاي کل ویروس حــاوي اجــزاي پروتئینــی ویــروس هــستند کــه می توانند سیستم ایمنی را تحریک کنند . از آنجایی که ماده ژنتیکی ویروس را ندارند، ایمن هـستند. در تهیـه ایـن واکـسنهـا انتخـاب اجـزاي پروتئینـی مناسبی که بتواند سیستم ایمنی را به انـدازه کـافی تحریک کند، خیلی اهمیت دارد و پیچید گی اصـلی تهیه این واکسن ها در انتخاب این اجزاي پروتئینـی مناسب می باشد. تهیه این واکسن ها نـسبتاً سـاده و ارزان بوده، چون فاقد ماده ژنتیکـی هـستند پایـدار بوده و کم عارضه و ایمن می باشند. ایـن واکـسن هـا هم، چون سلول را آلـوده نمـی کننـد فقـط ایمنـی هومورال را تحریک می کنند و تأثیر زیادي بـر روي آدجوان مصرف می شوند و نیاز به دوز بوستر دارنـد .
- سید نوکلئیـک: در ایـن پلتفـورم از مـاده ژنتیکـی ویروس(دی ان ای یا آر ان ای) استفاده می شود که پس از ورود به سلول میزبان باعث تحریک ساخته شـدن پروتئینی توسط این سلول ها می شود کـه بـه عنـوان آنتی ژن در سـطح سـلول عرضـه شـده بـا تحریـک سیستم ایمنی میزبان مقاومـت بـه بیمـاري ایجـاد مــی کنــد. ایــن تکنولــوژي جدیــد، پیچیــده و گرانقیمتی است که تا قبل از ویروس کوویـد ـ ۱۹ براي هیچ بیماري دیگري در انسان تأیید نشده و در بازار موجود نیست . این مـاده ژنتیکـی را مـی تـوان به تنهایی یا با پوشش نانوکپسول یا درون سلول هاي دیگـر وارد بـدن نمـود. مزیـت ایـن روش تحریـک همزمان سیستم ایمنی سلولی و هومورال است امـا معمولاً نیاز به دوز بوستر دارد. به علـت اسـتفاده از ماده ژنتیکی بسیار ناپایدار بـوده و نیازمنـد شـرایط خاص سرمایی جهـت نگهـداري و انتقـال می باشـد.
- با ناقل (وکتور) ویروسی: در این روش ماده ژنتیکـی ویـروس کوویـد (معمـولاً بخـش مـسئول سـاختن پروتئین اسپایک ویروس ) وارد یـک ویـروس زنـده تغییر شکل یافته می شود و ایـن ویـروس بـه عنـوان ناقل یا وکتور این ماده را وارد سلول هاي بدن انسان می کند. در مرحله بعد سلول هـاي بـدن شـروع بـه سـاختن و عرضـه ایـن پـروتئین در سـطح سـلول می کنند که به عنوان آنتی ژن باعث تحریک سیستم ایمنـی سـلولی و هومـورال هـر دو مـی شـود. ایـن تکنولوژي اگرچه پیچیده است امـا نـسبتاً جا افتـاده است، پاسخ قوي هر دو نوع سیستم ایمنی سلولی و آنتی بادي را تحریک می کند. ویروسهـاي مختلفـی به این منظور استفاده شد ه اند که مهـم تـرین آن هـا آدنوویروسها (ویـروس هـاي مولـد سـرماخوردگی ) هــستند. ژنهــاي عامــل تکثیــر ویــروس و عامــل بیماريزایـی از ایـن ویـروس هـا حـذف مـی شـوند بنابراین پس از ورود بــه بــدن میزبــان تکثیــر پیــدا نمــی کننــد و بیماريزا نیستند بلکه فقط به عنوان ناقـل، ژن هـاي موردنظر را به سلول هاي میزبان منتقل می کنند تـاخود سلول ها به ساختن این آنتی ژن و عرضه آن به سیستم ایمنی بپردازند . اشـکال ایـن سیـستم ایـن است که اگر سیستم ایمنی فرد قبلاً با این ویـروس روبرو شده باشد، علیه آن واکنش نشان مـی دهـد و ایمنی زایی واکسن را کم می کند.