سبک آذربایجانی، معرف خصوصیات و شیوه های معماری ایرانی در سده های هفتم و هشتم هجری قمری است؛ که با شناسه هایی از شیوه های معماری عصر سلجوقی خراسان- ماوراء النهر متمایز می شود؛ این سبک بر مبنای آموزه ها و تجارب مکاتب تبریز و نخجوان و در پیوند با فرم متقارن دو ایوانی خراسانی شکل گرفته است؛ که این آفرینش هنری، برآیند پیوندهای فرهنگی - اجتماعی ایران بزرگ از آذربایجان تا خراسان بزرگ بوده است. دامنه تاثیرات سبک معماری آذربایجان تا خراسان و ترکستان دوره تیموری و مصر عهد ممالیک امتداد یافت. حضور سبک معماری آذربایجانی در خراسان و ترکستان پایدار بود؛ به طوری که شیوه های معماری دوره متقدم تیموری ادامه راه و سنت هایی است که از آذربایجان دوران ایلخانان برآمده بودند. باید توجه کرد که در دوره تیموری در ترکیب بندی مناره ها، تکنیک ساخت گنبد و کاشی کاری تحول چندانی پدید نیامد؛ و معماری دوره تیموری صرفاً ادامه راهی بود که معماران ایرانی از تبریز آغاز کرده بودند. کاربرد اصطلاح معماری ایلخانی - تیموری که ایران شناسان غربی آن را رایج کرده اند تنها در عرضه تاریخ سیاسی مفهوم دارد؛ حال آن که تحولات تاریخ سیاسی الزاماً معرف و مبین تحولات فرهنگی - هنری نیست؛ زیرا جابجایی در حاکمیت، سرمشق های هنری را تعیین نمی کند. بنابراین شایسته است که به جای اصطلاحات نادرست ایلخانی- تیموری و آذری از اصطلاح سبک معماری آذربایجان استفاده شود؛ که اساس و مبنای آن چشم انداز پیوندهای فرهنگی - اجتماعی ایرانیان در بستر تاریخ و آفرینش های هنری برآمده از همین تعاملات تنگاتنگ و دو سویه است. سبک معماری آذربایجانی، که نقطه اوج و تکامل آن مکتب تبریز است، در تاریخ فرهنگ و هنر ایران زمین نقطه تکامل سبک خراسانی سده های چهارم تا ششم هجری قمری و زمینه ساز و مقدمه پیداش اسلوب معماری عهد صفوی است.
field_video