معماریی بومی و سنتی، رمز کیهان شناسی روستایی است. به عبارت دیگر رمز معماری روستایی در این است که برای انسان روستایی ساختن خانه عبارت است از آرایش نوینی از گیتی و زندگی. این بیان متضمن این معنی است که معماری با کیهان شناسی(جهان بینی) انسان رابطه مستقیم دارد. انسان روستایی در کار معماری خود نیازی برای تکرار دوباره آفرینش احساس می کند و ساختن خانه و تکرار و بازسازی آن، او را با لحظه اساطیری آغاز کائنات معاصر می کند و این احساس درونی انسان روستایی از شناخت او نسبت به هستی، رمزی است که در معماری او عیان می شود. از این رو، کیهان شناسی (چگونگی نگاه به هستی) شاه کلید رمز و راز معماری روستایی است. با این دیدگاه است که او (انسان روستایی) هر چه می سازد دارای وحدت است. چون نگاه او به جهان هستی وحدانی است. از این دیدگاهاست که خانه او، روستای او، گلیم او، لباس او و هرچه او می سازد، زیباست؛ زیرا که خالق او زیباست و او را زیبا آفریده است و تا وقتی که به سنت آفریدگارخود عمل کند، هرچه بسازد زیبا خواهد بود. چون او دست خداوند است. انسان روستایی به علت ارتباط مداوم با عناصر طبیعی به انسان معنوی تبدیل شده است. ذهن او در اثر عقل شهودی برگرفته از طبیعت، تقدس و تبرک یافته و چشمانش نور تازه ای به دست آورده است که از چشم دل منشاء می گیرد. او همیشه در جبهه طبیعت قرار دارد؛ زیرا در طبیعت تجلی عظیم خداوند را می بیند. او به واسطه حضور در طبیعت- در حال فعالیت و تولید- مدام در تامل و تدبر در جهان هستی است و این یعنی خدا را در همه جا دیدن.