
تصور میشد با اختراع ماشینها و افزایش سرعت کارها، انسان وقت آزاد بیشتری خواهد داشت. اما تجربهٔ زندگی در جهانِ مملو از ماشینهای ظرفشویی، ماکروویوها و موتورهای جت نشان میدهد که زمانِ در دسترس، به شکلِِ قابلِ اندازهای پرسرعتتر مصرف میشود. از منظر تجربهٔ روزمره، انتظار دو دقیقهای برای آمادهشدن غذای ماکروویو به شکلِ آزاردهندهتری نسبت به انتظار دو ساعته برای یک وعدهٔ غذایی روی گاز دیده میشود، و انتظار ده ثانیهای برای بارگذاری صفحهٔ وب از نظر روانی سختتر از انتظار سه روزه برای دستیابی به اطلاعات از طریق مکاتبه است.
پدیدهٔ “شتاب زندگی” و انتظار انسانی
زخمِ صبر_ِ مدرن: انتظار دو دقیقهای برای آماده شدن غذای ماکروویو، نسبت به انتظار دو ساعتهٔ غذا روی اجاق گاز، آزاردهندهتر میشود.
تجربهٔ آنلاین: انتظار ده ثانیه تا بارگذاری صفحهٔ وب نسبت به مدت سه روزه برای دریافت همان اطلاعات از طریق نامه، سختتر به نظر میرسد.
ارزیابیِ پیشگوییِ کینز در مورد اوقات فراغت در آینده
جان مینارد کینز، اقتصاد دان انگلیسی، در یکی از سخنرانی هایش در سال ۱۹۰۳ با عنوان احتمالات اقتصادی در عصر نوه های ما، به پیش بینی معروفی دست زد: یک قرن بعد، به لطف رشد ثروت و پیشرفت فناوری، دیگر کسی مجبور نیست در هفته بیش از پانزده ساعت کار کند. آن موقع، چالشمان این خواهد بود که چگونه می توانیم، بدون دیوانه شدن، تمام اوقات فراغت تازه کشف شده مان را پر کنیم. کینز خطاب به حضار ادامه می دهد: بشر برای نخستین بار از زمان خلقتش، با مشکلی جدی و همیشگی مواجه خواهد شد؛ اینکه چگونه تحت حمایت های مداوم اقتصادی، از آزادی اش استفاده کند.
اما آیا چنین آیندهای واقعاً دستیافتنی شد؟ پاسخ منفی است. با پیشرفتِ فناوری و پول، نیازهای تازهای شکل میگیرند و تمایل به سبکهای زندگیِ نوین ادامه مییابد.
چرا فرصتِ فراغتِ اضافی به فراغتی دائمی بدل نمیشود؟
چرخهٔ چشمچشمی: با رسیدن به اهدافِ مالی، اهدافِ جدیدتر و بهتری پدید میآیند؛ بنابراین با وجودِ ثروت، انسانها همچنان در جستجوی چالشهای تازهاند. طولانیکردن ساعات کار و استفاده از درآمدِ اضافی برای کالاهای مصرفی، به جای آرامشِ ذهنی، میتواند ما را در معرضِ فشارِ اقتصادی و اضطرابِ اجتماعی قرار دهد.
تمایز بین فراغتِ کمی و فراغتِ کیفی
فراغتِ کمی به معنای مدت زمان آزاد است، اما فراغتِ کیفی به معنای تجربهٔ مؤثر، معنادار و آرامشبخش از آن زمان است.
فناوری باید به تقویتِ کیفیتِ تجربهٔ انسان کمک کند، نه بهوجودآوردنِ تکهای از زمانِ بیثبات با فشارِ اطلاعرسانی مستمر.
نتیجهگیری و نگاه به آینده
فناوریهای امروز ظرفیتِ افزایشِ کارایی و دسترسی را دارند، اما بهکارگیریِ هوشمندانهٔ آنها برای حفظِ تعادل بین کار، فناوری و زندگیِ شخصی حیاتی است.
برای دستیابی به فراغتی باکیفیت، لازم است مرزهای دیجیتال را مشخص کنیم، به فعالیتهای معنادار و روابط انسانی اهمیت دهیم و با بازنگریِ ارزشها، از مصرفِ بیهدف فراتر برویم.