بسیاری از کودکانی که به نگرانی یا ترس دچارند، به نشانه های استرس نیز مبتلا هستند (برای نمونه، سردرد، دل درد یا مشکلات تنفسی). تمرین آرام بودن پایه ای ترین اقدام برای کاهش اضطراب است. یکی از روش های آرامش بخش تنفس شکمی است.
تنفس شکمی
روش ابتدایی و آرامش بخشِ تنفس شکمی را کودکان در هر سنی می توانند یاد بگیرند؛ به خصوص اگر بزرگسالی در کنار کودک تمرین کند. از کودک بخواهید که لباس نسبتا گشادی بپوشد و صاف ( بدون قوز) و در عین حال راحت بنشیند. تنفس او را تماشا کنید. سپس از کودک بخواهید که هر بار که نفس را فرو می برد، به آرامی تا شماره ۴ بشمارد و سپس نفسش را بیرون دهد. شانه های او را تماشا کنید. اگر شانه ها را بالا می کشد، از او بخواهید که به تنفس آرام ادامه دهد، اما شانه هایش را بالا نکشد. این کار را به صورت بازی درآورید. اکنون از کودک بخواهید تا دستش را روی کمربند (یا ناف) خود بگذارد و سعی کند با فرو بردن هوا، کمربند را به بیرون بفرستد. این تنفس شکمی است. هدف این است که هوا، به آهستگی به قسمت پایین شش ها فرستاده شود. این کار موجب انبساط دیافراگم، ماهیچه زیر شش ها می شود. اعصاب متصل به دیافراگم، واکنش آسودگی طبیعی بدن را فعال می کند. در بیشتر روش های مراقبه این گونه تنفس به کار برده می شود. مربیان هنرهای رزمی و برخی ورزشکاران نیز از همین سبک تنفس استفاده می کنند. برای یادگیری این روش نیاز به ۲۰ دقیقه تمرین روزانه دارید. برای بسیاری از کودکان، انجام این نوع تنفس، درست پیش از خواب ساده تر است و علاوه بر آن، آسوده بودن، به خواب آنها کمک می کند. پس از سه یا چهار هفته تمرین روزانه، بیشتر کودکان خواهند توانست در طی روز، هر وقت که مضطرب هستند، این روش را به کار گیرند. توجه داشته باشید که تنفس باید آهسته باشد. برعکس، تنفس عمیق و سریع، نشانه های اضطراب نظیر ضعف، سرگیجه یا سوزش دست ها را آشکار می کند. اگر کودک بیش از حد تند نفس می کشد، از او بخواهید که باهر بار نفس کشیدن بگوید: «یک کلاغ، سه کلاغ، چهار کلاغ، بازدم» برخی کودکان برای کند نفس کشیدن، نیاز دارند تا ۵ یا حتی ۶ کلاغ بشمارند. راه دیگری برای کند نفس کشیدن، آن است که پس از دم، نفس را تا سه شماره نگه دارند. بد نیست به کودکی که نمی تواند شانه هایش را با نفس بالا نکشد، بگویید سعی کند ابتدا مانند یک حیوان کوچولو نفس بکشد ( نفس های کوتاه و سریع) و سپس درست برعکس آن کار را بکند. برای آنکه کودک را تشویق کنید تا دیافراگمش را به کار بگیرد، می توانید به او بگویید که شکمش را مانند بادکنک باد کند.
رها کردن تدریجی عضلات
شل کردن تدریجی عضلات، یکی دیگر از روش های ساده ای است که اغلب برای آرام شدن به کار می رود. از کودک بخواهید تا لباس راحتی به تن کند و دراز بکشد یا راحت بنشیند. با انگشتان شروع کنید. ابتدا از کودک بخواهید تا با تمام قدرت، انگشتانش را جمع و سپس آنها را رها کند. در مرحله بعد، به او بگویید تا با تمام قوا، دو دستش را مشت و سپس باز کند. به همین ترتیب، روی همه عضلات کار کنید و به یاد داشته باشید که صورت و فک هم ماهیچه هایی دارند که اغلب منقبض اند. بهتر است که از نوار تخصصی یا نواری با صدای خودتان استفاده کنید تا نگران آن نشوید که آیا همه عضلات را نام برده اید یا نه. هدف این است که کودک یاد بگیرد تفاوت بین حالت منقبض و وانهاده عضلات را تشخیص بدهد و به این ترتیب، بتواند هر وقت که می خواهد، بدون آنکه ابتدا عضلات را منقبض کند، آنها را رها سازد. این کار هم به تمرین نیاز دارد.
نوارهای آرامش بخش
نوار آرامش بخشی تهیه کنید که دست کم ۲۰ دقیقه به شما کمک کند تا تنفس شکمی و یا رها کردن تدریجی عضلات را راحت تر انجام دهید. ابتدا خوتان نوار را امتحان کنید و ببینید که آیا برای فرزندتان مناسب است یا نه؟ پس از آنکه نوار مناسب تهیه کردید، همراه کودک به آن گوش بدهید. از کودک بخواهید که تمرین را او به شما یاد بدهد. نقش متخصص را بازی کردن، اعماد به نفس بسیاری از کوکان نگران را بالا می برد. از آنجا که کودک می تواند بدون کمک پدر یا مادر از نوار استفاده کند. می تواند برای حل مشکل اضطراب، مستقل تر عمل کند.
درد جسمانی در مقابل درد روانی
بسیاری از کودکان با اعتراض می گویند: اما درد من واقعی است، تخیلی نیست. این کودکان نمی توانند نشانه های جسمی را به حالات عاطفی ربط بدهند. وقتی به آنها می گویید که علت دردشان عاطفی است، آزرده می شوند و فکر می کنند حرفشان را نمی فهمید. احتمالا تا وقتی آزردگی شان را درک نکنید، در هیج یک از تمرین های آسوده سازی، شرکت نخواهند کرد. به جای اینکه در این مورد، با کودک بگومگو کنید، بهتر است همدردی خود را به کودک نشان دهید و بر راه حل متمرکز شوید. کودکان وقتی متوجه می شوند که مسئله قابل حل است، آمادگی بیشتری دارند تا به شرح علت های ناراحتی شان گوش کنند.