شایع ترین بیماری پس از سرماخوردگی پوسیدگی دندان است. پوسیدگی دندان بیماری عفونی است و از دندانی به دندان دیگر و حتی از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است. پوسیدگی ممکن است؛ ۱- در سطح مینای دندان باشد، ۲- پوسیدگی عمیق تر شده و وارد عاج دندان شده باشد. ۳- در مراحل پیشرفته تر؛ پوسیدگی به عصب می رسد. ۴- در مرحله آخر پوسیدگی تا انتهای عصب رفته و باعث التهاب بافتهای اطراف دندان می شود.
بعضی از سطوح دندانها همانند، شیارهای سطح جونده، سطوح بین دندانی و ناحیه اتصال دندان به لثه بیشتر در معرض پوسیدگی قرار دارند. از علائم پوسیدگی دندان می توان به تغییر رنگ مینای دندان، سوارخ شدن دندان و حساس بودن یا درد گرفتن دندان در هنگام خوردن غذاهای سرد، گرم، ترش، شیرین، بوی بدن دهان و گیر کردن غذا بین دندان ها اشاره کرد. که تشخیص قطعی پوسیدگی با عکس برداری با اشعه ایکس صورت می گیرد. پوسیدگی زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها؛ شکرموجود در دهان را به اسید تبدیل می کنند و همین اسید باعث خوردگی دندانها می شود.
مطالعات دکتر حصاری در سال ۱۳۹۴ که در مجله دندان پزشکی چاپ شده است؛ نشان می دهد که شدت پوسیدگی در فک بالای کودکان نسبت به فک پایینی بیشتر است و دندان C کمترین میزان پوسیدگی و دندان D بیشترین پوسیدگی را دارند.
روش های پیشگیری از پوسیدگی دندان:
- کاهش مصرف مواد قندی: بهترین راه پیشگیری از پوسیدگی دندان، کاهش میزان مصرف مواد قندی است. بدترین نوع شیرینی ها برای دندان ها عبارتند از: ۱- شیرینی هایی که به دندان می چسبند مثل گز,سوهان، پولکی، نقل. ۲- شیرینی هایی که مدت طولانی در دهان باقی بمانند. مثل آبنبات، تافی، پاستیل، اسمارتیز
- فلوراید: هم در پیشگیری و هم در درمان پوسیدگی موثر است. فلوراید موجب استحکام ساختار مینای دندان می شود. در واقع فلوراید جایگزین یون OH می شود و هیدروکسیل آپاتیت را به فلوروآپایت تبدیل می کند. فلوروآپاتیت در مقابل حملات اسیدی بسیار مقاوم است و پوسیدگی دندان را در همان مرحله متوقف می کند و جلوی پیشرفت پوسیدگی را می گیرد.
- مهار پوسیدگی: اگر دچار پوسیدگی دندان شدید؛ قبل از اینکه به عصب دندان آسیب برسد؛ با مهار کردن میکروب ها و باکتری ها؛ رشد پوسیدگی را کاهش دهید. لكه هاي سفيد اكثرا نقص مينای دندان بوده و نياز به درمان هايي جهت زيبايي دارند. اين دندانها هم مستعد پوسيدگي هستند.
- دمای دهان: در حالت عادی دمای دهان حدود ۳۷ درجه سانتیگراد است. دندان های ما هم ساختار بلوری مثل یک سنگ دارند که شک سرما یا گرما به ساختار آنها آسیب وارد می کند. زمانیکه شما چیزی شبیه بستی می خورید که دمای آن زیر ۵ درجه است یا دمای بالای دارد مثل چای داغ؛ مثل حالتی که در یک لیوان سرد آب داغ می ریزیم؛ ساختار آن می شکند یا ترک های ریز میکروسکوپی دوی سطح آن به وجود می آید. با گذشت زمان این ترک ها به هم پیوسته و عمیق تر می شوند و باعث لب پریدگی یا حساس شدن و حتی درد دندانها می شود. لذا از خوردن غذاهای داغ و سرد همزمان پرهیز کنید. مثلا برنج داغ را با سالاد یا نوشابه خنک نخورید.
- مصرف شیر مادر در هنگام خواب: علت اصلی پوسیدگی دندان کودکان، خوردن شیر مادر یا شیر خشک درهنگام خواب است.
- مراجعه به دندان پزشکی: حداقل سالی ۲ بار به دندانپزشک خود مراجعه کنید. دندانپزشک دندان های شما را جرم گیری کرده و آنها را معاینه می کند.
- نوشیدن آب: به مقدار زیاد آب بنوشید، بخصوص اگر از داروهای خاص استفاده می کنید.
- کاهش میان وعده ها: میان وعده های بین غذاهای اصلی خود را کم کنید.
- استفاده ازمسواک و نخ دندان: با دوبار مسواک زدن در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید و استفاده از نخ دندان، می توان از پوسیدگی دندان جلوگیری کرد.
- راهکارهایی همانند: خوردن پنیر، جویدن آدامس بدون شکر، استفاده از نی و استفاده از روکش دندان
- روش های خانگی: استفاده از نمک، روغن، سیر، شیرین بیان، زرد چوبه، گل میخک، گیاه چریش، جوز هندی
پوسیدگی دندان در زمان ارتودنسی:
یکی از نگرانیهایی که در درمان ارتودنسی وجود دارد ایجاد پوسیدگی دندان و همچنین بیماریهای لثه است. با بودن وسایل و براکتها (نگين) ی ارتودنسی روی دندانها ممکن است در زمان غذا خوردن قطعاتی به حاشیه آنها گیر کند که ممکن است جایگاه باکتریها شود. به این ترتیب مسواک نزدن و استفاده نکردن مرتب از نخ دندان و برس بین براکتها؛ موجب بروز پوسیدگیها و بیماریهای لثه یا تغییر رنگ آنها خواهد شد. یکی دیگر از نگرانیها که ممکن است افراد را به خود مشغول کند، پوسیدگی زیر وسایل ارتودنسی است. اما این مشکل اصلاً وجود ندارد و باقی مانده غذاها فقط اطراف براکتها جمع میشوند و رعایت نکردن بهداشت خطر پوسیدگی را در همین ناحیه به وجود میآورد.
- در زمانی که براکتها روی دندانهاست، محل مناسبی برای تجمع خردههای غذایی و باکتریها بهوجود میآید که ممکن است موجب ایجاد پوسیدگی در محل شود. پس باید در مورد خوردن خوراکیهای شیرین دقت بیشتری به خرج داد و تا حد ممکن آنها را محدود کرد.
- خوردن خوراکیهای سفت و چسبناک هم ممکن است سبب شکسته یا کنده شدن سیمها و براکتهای ارتودنسی شود. پس در این زمان از جویدن یخ و آدامسهای سفت، شکلات، تافی و میوههایی مانند هویج خام و سیب درسته یا نانهای سفت اجتناب کنید.
- اگر براکتها را به خوبی تمیز نکنید، لثههای ملتهب و خونین و بوی بد دهان و خطوط سفید رنگ پوسیدگی در اطراف براکتها در انتظارتان خواهد بود. پس بعد از هر وعده غذا باید دندانها را به خوبی تمیز کرد و وقت بیشتری برای مسواک زدن صرف کرد.
- اغلب توصیه میشود که کودکان همیشه مسواک کوچکی همراه داشته باشند تا بتوانند خارج از خانه هم دندانهای خود را تمیز کنند. بعضی مسواکهای مخصوص هم برای بیماران ارتودنسی ساخته شده است که تمیز کردن اطراف براکتها را سادهتر میکند.
- استفاده روزانه از دهانشویههای حاوی فلوراید هم ضروری است تا احتمال بروز پوسیدگی کاهش یابد. نخ دندان را هم فراموش نکنید؛ زیرا استفاده از آن در حالی که براکت روی دندان نصب شده به طور قطع ساده نیست، اما با کمی حوصله و تکرار میتوان این کار را انجام داد. نخ دندانهای مخصوص هم در بازار موجود است که برای بیماران ارتودنسی ساخته شده و استفاده از آن در این دوران راحتتر است.