پزشکی بازساختی یا “Regenerative Medicine” به عنوان پزشکی آینده از آن یاد میشود. کمتر از ۲۰ سال است که مفهوم پزشکی بازساختی وارد حیطه پزشکی شده و به یکی از حوزههای مورد علاقه دانشگاهها، مراکز پژوهشی و شرکتهای بیوتکنولوژی و دارویی تبدیل شده است. پزشکی بازساختی به دنبال یافتن شیوههای نوین پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریهاست تا بتوان از پزشکی سنتی که حول محور تشخیص و درمان با داروهای شیمیایی و تا حدی بیوتکنولوژیکی کار میکند به سمت پزشکی فرد محور و حتی پزشکی دقیق حرکت نمود که بدین منظور فرآوردهها و داروهای بیولوژیک نقش حائز اهمیتی ایفا خواهند کرد.
پزشکی بازساختی به عنوان جایگزینی یا بازسازی سلول ها، بافت یا ارگان های انسان با هدف بازگردان یا برقراری عملکرد نرمال آنها تعریف شده است. این روش نوین امروزه به عنوان یکی از رویکردهای درمانی، خصوصا در درمان بیماری های مزمن بدون علاج قطعی، مطرح می باشد. زمینه هایی که به عنوان پزشکی بازساختی مطرح می شود شامل استفاده از سلول های بنیادی، پلاکت های غنی از فاکتورهای رشد پروتئین های بیولژیکی (مانند متالوپروتئینازها)، ژن درمانی و ... می باشند. قابلیت بازسازی بافت و در عین حال عدم ایجاد واکنش های ناشی از پیوندهای غیرخودی از مزیت های اصلی این نوع درمان است.
داروهای ژن درمانی
این داروها شامل ژنهایی هستند که منجر به اثرات درمانی، پیشگیری یا تشخیص میشوند. این محصولات عمدتا با ورود ژنهای نوترکیب به بدن بیمار به منظور درمان طیف وسیعی از بیماریها از جمله ناهنجاریهای ژنتیکی، سرطان یا بیمارهای مزمن بکار میروند. ژن نوترکیب در واقع قسمتی از DNA سنتزی در آزمایشگاه است که بصورت تلفیقی از یک یا چندین قطعه ژنی از منابع مختلف ساخته و مهیا میشود.
داروهای سلول درمانی
این داروها شامل سلولها و بافتهایی هستند که به منظور تغییر در مشخصههای زیستی خود و یا سلولها و بافتهایی هستند که برای غیر از منظوری که باید مورد استفاده قرار گیرند، تحت دستورزی قرار گرفتهاند. این داروها نیز میتوانند برای درمان، تشخیص و پیشگیری بیماریها مورد استفاده قرار گیرند.
داروهای مهندسی بافت
این داروها شامل سلولها و بافتهایی هستند که به منظور بازسازی، ترمیم و جایگزینی بافهای انسانی دستخوش تغییراتی شدهاند.
داروهای ترکیبی
این داروها از یک داروی زیستی (سلول و بافت) در کنار مواد و ترکیبات دیگر تشکیل شده اند. نمونه مشخص این نوع داروها، سلولهای جایگذاری شده در داربست یا بستر زیست تخریب پذیر هستند.